"Рукамі не кранаць” – гэта не пра “Цудоўню”. Культурная пляцоўка і крама рамесных вырабаў беларускіх майстроў, дзе можна свабодна ўсё паглядзець і патрымаць руках, у красавіку адзначыла 3 гады. На свой дзень нараджэння “Цудоўня” пераехала на новае месца – у большае па памеры памяшканне на Кірава 3. Як і раней, тут працягваюць адбывацца імпрэзы, прысвечаныя беларускай культуры - лекцыі, прэзентацыі, музычныя выступы, майстар-класы.
Заходзячы ў краму, адразу заўважаеш, на колькі павялічылася прастора “Цудоўні”:
дзякуючы вялікім шкляным вокнам усё памяшканне напоўнена святлом. Палічкі
застаўлены керамічным посудам, вырабамі з дрэва, плецянымі карзінамі, на сценах
развешаныя кашулі з беларускім арнаментам, звяртаюць на сябе ўвагу мноства
ўпрыгожванняў, якія прыйдуцца да густу любой стылёвай гарадзенке, для аматараў
кніг – цэлая шафа з беларускай літаратурай.
“Усё атрымалася спантанна, – успамінае, як усё пачыналася, заснавальнік крамы Андрэй
Несцяровіч. - Нам даўно хацелася стварыць краму рамесных вырабаў. Першапачатковай
ідэяй было стварэнне інтэрактыўнага музею, дзе людзі маглі бы не толькі
папаўняць веды пра беларускую культуру, але і пры жаданні набываць экспанаты.
Так з “шалёнымі” грашыма ў 100 рублёў усё
і пачалося”.
За час існавання, па словах Андрэя, ім удалося стварыць месца, дзе жывуць
цуды, зробленыя рукамі сапраўдных майстроў, і месца, дзе кожны наведвальнік
адчувае сябе як дома.
“Набыць нешта для сябе альбо
блізкіх, а самае галоўнае – здабыць веды пра беларускую культуру – вось што
самае галоўнае мы прапануем наведвальнікам,” – кажа Андрэй Несцяровіч.
Краму наведваюць не толькі жыхары Гродна і Гарадзеншчыны, але і госці з іншых гарадоў і краін.
“Калі чалавек прыйшоў да нас,
ён павінен сыйсці не пустым, у першую чаргу - душой. Гэта наша задача, каб
чалавек сыходзіў не з адчуваннем страчанага часу, а з адчуваннем таго, што ён
нешта атрымаў для сябе – ад краіны,
горада, месца, зямлі, гісторыі.
Нам хочацца паказваць, што беларуская рамесная традыцыя жыве, што яна шырокая і прыгожая. Што рамесныя рэчы, якія ў нас можна знайсці, утылітарныя, іх не трэба ставіць на палічку і здымаць з іх пыл, а што імі можна і варта карыстацца. Калі ты можаш сабраць паўтары сотні вельмі крутых майстроў у адным мейцы і 7 дзён на тыдзень паказваць любому, хто зойдзе да цябе ў краму – гэта крута”, - кажа Андрэй.
Нам хочацца паказваць, што беларуская рамесная традыцыя жыве, што яна шырокая і прыгожая. Што рамесныя рэчы, якія ў нас можна знайсці, утылітарныя, іх не трэба ставіць на палічку і здымаць з іх пыл, а што імі можна і варта карыстацца. Калі ты можаш сабраць паўтары сотні вельмі крутых майстроў у адным мейцы і 7 дзён на тыдзень паказваць любому, хто зойдзе да цябе ў краму – гэта крута”, - кажа Андрэй.
“Усе
нашы майстры добрыя знаёмыя. Мы з імі знаходзімся ў цёплых адносінах. Шмат ёсць
цікавых гісторый пра іх саміх і пра іх працы. Напрыклад, маладая сям’я
Гаўрылікаў з Гомеля робіць кераміку. Ездзяць па ўсёй Беларусі, на розныя
фестывалі – актыўна займаюцца сваёй любімай справай. Самае цікавае, што ўсю
сваю прадукцыю яны перавозяць ў заплечніках. Толькі ўявіць як гэта не проста: калі
за спінай 40 кг керамікі, якая ў любы нязручны момант можа зрабіць “хрусь” і
ператварыцца ў фарш”, – з жахам уяўляе Андрэй.
Андрэй Несцяровіч расказвае пра вырабы сям'і Гаўрылікаў
“Наталля і Ларыса Лось – маці з дачкой. Рэканструявалі музейныя
экспанаты ўзроўню сусветнай спадчыны -
усе чатыры знойдзеные ў Беларусі царскіх брамы. Сонца – адзін з
элементаў царскай брамы, кожны элемент якой мае сэнс, а клюшкі з’яўляюцца каштоўнымі
камянямі, што ў цэркве ў той час мела пэўнае прызначэнне”, - працягвае расповяд Андрэй.
"Сонца" Наталлі Лось
Цікавыя гісторыі-павер’і звязаныя з лялькамі-заступніцамі з Магілёўшчыны: “Калі падчас паста, як вядома, нельга было танцаваць
і весяліцца, а моладзі ўсё роўна гэтага
хацелася, то гэтыя лялькі браліся з сабой у хату, дзе адбываліся моладзевыя
сустрэчы. Сама моладзь проста трэсла падлогу, а лялькі нібыта танчылі. Кожная
дзяўчына сама рабіла сабе ляльку і брала яе на танцы. І ў час танца на якога хлопца
паверніца лялька, той лічыўся сужаным дзяўчыны. Лялькам адмыслова падразаліся
спадніцы, паварочвалі куды хацелася дзяўчыне – ішлі на розныя хітрыкі.
Фактычна, робячы такую ляльку, дзяўчына рабіла сабе анёла-заступніка. Дзе,
напрыклад, на фартушку прыклеівалася столькі камянёў, колькі жадала сабе
дзяўчына мець дзяцей. Ларыса і Наталля ведалі усе гэтыя павер’і і правілы, таму
кожны наведвальнік крамы мае магчымасць сёння бачыць такую прыгажосць і
даведвацца пра такія павер’і”.
“Была ў мяне цікавая гісторыя з
адной з маіх улюблённых керамістак Наталляй Савіч, якая жыве ў Задупенскіх
выселках, вёсачка Студзёнка пад Несвіжам, - узгадвае Андрэй. – Яна сама па сабе вельмі цікавая жанчына,
крышачку вядзьмарка, а можа і не вядзьмарка – усміхаецца Андрэй. – Аднойчы позняй восенню, не даехаўшы да
сям’і Сабіч за 15 км, у мяне зламалася машына. Яны за мной прыехалі, пасля
паўтрары сутак я прабыў у іх. Другі раз выяджаў ад іх – зноў бяда,
зламалася дальняе святло ў машыне, цемрай у начы я не мог ехаць, прыйшлося там
затрымацца. То бок нейкае дзіўнае мейсца, то адзін раз падпускаць не хоча, а другі - адпускаць. Але хочацца сказаць, што
гэта пара вельмі гарманічная, як у рамеснай справе, так і ў хатняй. Ён – гэта
знешні свет, яна – хатні”.
Кераміка сям'і Савіч
Самая дарагая рэч у краме – скульптура “Тры Анёлы” коштам 600 рублёў працы гродзенскага мастака
і скульптара Мікалая Скляра. Самае таннае – гэта керамічны зузік за 20 капеек.
"Тры Анёлы"
Керамічны гузік
Заснавальнікі крамы падзяліліся сваёй марай: “Нам хочацца стаць гарадзенскай цікавосткай №1, месцам, вакол якога
круціцца культурное жыццё Гародні. Нам проста падабаецца і хочыцца гэта рабіць”.
“Я люблю гэты горад, мне
хочыцца, каб ён быў жывы, прыгожы. Каб людзі, выходзячы з крамы, усміхаліся. –
дадае Андрэй. – Што будзе далей, напрыклад, праз 5 гадоў уявіць цяжка, бо мы не ведаем, што будзе
заўтра. Але тое, што мы будзем большымі і лепшымі – гэта факт.
“Цудоўня” – яна як дзіцё, расце,
развіваецца. У яе фармуецца выгляд і характар. У ёй з’яўляюцца новыя накірункі,
гэта сапраўды як жывая істота, якая на нашы вачах, нашымі намаганнямі
пераўтвараецца ў нешта новае”.
Тэкст і фота Эрыкі Свіркевіч
Комментарии
Отправить комментарий